Yaşlılıkta Genel Bakım

Hijyenik Bakım

Yaşlı bireylerde deride oluşan değişiklikler nedeniyle hijyenik bakım önemlidir. Yaşlı deride gözle görülebilen en belirgin özellik kuruluk, kırışıklık, gevşeklik ve düzensiz pigmentasyondur.

İleri yaşlılıkta ise deri parlak, ince ve sarımtırak bir görünüm alır. Yaşlılardaki derinin bu yapısı epidermis, dermis ve derialtı yağ dokularındaki incelme ve atrofiden kaynaklanmaktadır.

Deri onarımı ve yara iyileşmesi yavaşlamaktadır. Ayrıca saçlar yavaş uzar, incelir, grileşir. Tırnak yapısı incelir. Yaşlılarda en sık karşılaşılan deri problemleri;

• Bası yarası,
• İnfeksiyonlar,
• İnflamatuvar deri hastalıkları,
• Benign ve malign neoplazmlar,
• Bacak ülserleridir.

Yataklı birimlerde ve evde bakımda yaşlının hijyenik bakımı için öneriler;

• Deri kuruduğu için haftada bir veya iki kez yumuşak bir sabun kullanılarak banyo yaptırılması yeterlidir.

• Saç temizliği için alkol içermeyen sabun ve ya şampuanlar kullanılmalıdır.

• Saç diplerine lanolin içeren kremlerle masaj yapılır.

• Banyodan sonra göğüslerin altı, koltuk altı, parmak araları iyice kurulanır.

• Alkol ve alkol içeren temizlik maddeleri kullanılmamalıdır.

Kişinin vücudu hemşire tarafından gözlenmeli ve açık yarar oluşumuna karşı uyanık olunmalıdır. Günlük yaşamda da ayakta açık yara oluşumuna neden olacak dar ayakkabı, keskin ve sert materyallerden uzak durulmalıdır.

• Ayak nasırları için ılık su ve vazelin kullanılmalıdır. Sonra ponza taşı ile tıraşlanmalı, kesici aletler kullanılmamalıdır.

• Yaşlı bireylerde göz yaşı azalması olduğu için enfeksiyon riski artmaktadır. Bu nedenle yapay göz yaşı kullanımı önerilebilir.

• Ağız sağlığını korumak için ise dişler yumuşak ve kolay şekil alan fırçalarla fırçalanmalı, protezler için de fırça, temizle solüsyonu vb. kullanılmalıdır.

• Ağızdaki kırık diş ya da çürük varsa problem mutlaka çözümlenmelidir.

Beslenme

Yaşlı bireyin beslenmesi düzenlenirken yetişkin bireyden farklı olarak besin alımını etkileyebilecek bazı faktörlere dikkat edilmesi gerekmektedir.

Fizyolojik değişiklikler, fiziksel nedenler, sosyo-ekonomik nedenler, psikolojik nedenler, kronik hastalık ve ya hastalıklar, ilaç-besin etkileşimi yaşlı bireyin besin tüketimini etkileyen faktörlerdir.

Yaşlı beslenmesinde öneriler;

• Her öğünde dört grupta besinler tüketilmelidir. Bunlar süt ve süt ürünleri, et grubu besinler( et, yumurta, kuru baklagiller ve yağlı tohumlar) taze sebze ve meyveler ile tahıl grubu besinlerimizdir. Böyle enerji ve diğer besin öğelerinin organizmaya alınması yeterince sağlanmış olur.

• Yemek için yeterli zaman ayrılmalı ve yemek hızlı yenmemelidir. Sindirim salgılarını arttırmak için besinler sıcak servis yapılmalıdır. Ayrıca ısı besin aramasını ortaya çıkarır onları daha çekici kılar. Böylece iştah artışı sağlanabilir.

• Az ve sık beslenilmelidir. Dört-altı öğün tüketilmelidir. Böylece sindirim kolaylaştırılmış olacaktır.

• Şişmanlıktan sakınılmalıdır.

• Düşük yağlı ve düşük kolesterollü besinler tüketilmelidir.

• Tuz tüketimi sınırlandırılmalıdır( <6g/gün).

• Şeker ve tatlı tüketimi azaltılmalıdır.

• Posalı besin tüketimi arttırılmalıdır.

• Sıvı tüketimi attırılmalıdır.

• Alkol ve kafein alımı sınırlandırılmalıdır.

• Ağız ve diş sağlığına dikkat edilmelidir.

Yaşlı bireylerde az yemek, lifli besinleri az tüketmek, fiziksel hareketin ve peristaltizimin azalması, kullanılan ilaçlar, depresyon gibi durumlar dışkılamayı azaltarak konstipasyona neden olur.

Konstipasyonu gidermek için bireyin sulu ve selülozlu besinler yemesi, günlük dışkılama gereksiniminin belirli saatlerde giderilmesi, düzenli yürüyüş gibi aktivitelerde bulunması gerekir. Buna rağmen konstipasyon giderilemiyorsa hafif laksatifler önerilebilir.

Hareket Uyku ve Dinlenme

Yaşlı bireylerin gece sık tuvalete gitmeleri, sinir sisteminde meydana gelen değişiklikler, ağrı, stres, vücut ısısında değişiklik, solunum sıkıntısı, uyku gereksiniminin azalması gibi nedenler uyku sorunlarına neden olmaktadır. İyi uyuyabilmeleri için gece hafif yemek yemesi, az sıvı alması, gündüz uyumaması, uygun ortam olması, uyku kaçıncı besinler almaması gerekir.

Ayrıca yatağın sert olması, örtülerin temiz ve yumuşak olması gerekir. Yaşlı bireyler düzenli ve aşın yorucu olmayan egzersiz programları yapmalı ve dinlenmeye de zaman ayırmalıdır. Yaşlı bireylerde oluşan yorgunluğun nedenleri; kronik hastalıklar, düzenli hareket, uyku, dinlenme programlarının olmamasıdır.

Yorgunluğu azaltmak için öneriler:

• Gereksinimlerini karşılarken ayakta durmak yerine oturmayı tercih etmek,

• Aktiviteler arasında sık sık dinlenmek,

• Fazla sıcaktan kaçınmak,

• Rahat giysiler tercih etmek,

• Ev işlerinde çevreden yardım istemek,

• Yeme ve yemek pişirme aktivitelerini planlamak,

• Gevşeme egzersizlerini uygulamak,

• Stresten uzak durmak,

• Gerekirse uzun sürelik yürüyüşlerde taşınabilir oksijen kullanmak.

Düzenli uyku için öneriler;

• Gündüz kısa uykudan kaçınma,

• Zihinsel uyarı aktiviteleri ve egzersizi yatma saatinden önce yapmama,

• Işık, gece lambası,

• Güvenli uyku ilacı kullanımı,

• Tuvalet yatak arası mesafenin yakın ve güvenli olmasının sağlanması.