Demans hastalığı ilerleyici bir süreçtir; zaman geçtikçe yeni semptom ve bulgular eklenebilir.

Demans semptomları ile başa çıkmada hasta yakınlarına önemli görevler düşmektedir. Çok sevdiğiniz yakınınızın becerilerini kaybetmesine tanıklık ederken, bir yandan da giderek tuhaflaşan davranışlarını görmek sizi çok üzecektir. Unutmayın ki karşınızdaki hala o çok sevdiğiniz insan; değişen yalnızca hastalık nedeniyle davranışlarıdır.

Hastalığın semptomları ile başa çıkmak oldukça zor ve her gün baştan aynı sorunlarla uğraşmak yıpratıcıdır. Bu süreçte depresyon ve/veya anksiyete yaşamanız olasıdır. Kızgınlık hissedebilir, öfke patlamaları yaşayabilir ve sonrasında suçluluk duyabilirsiniz.

Çok değerli yakınızın durumu ve O'na destek olmaya çalışırken yaşadığınız yorucu tempo nedeniyle böylesi duygular yaşamanız olasıdır. Bu durumdan doktorunuzu haberdar etmelisiniz.

Diğer yandan evde bakıma muhtaç bir hastanın olması tüm düzenlemelerin baştan yapılmasını gerekli kılabilir. Yaşamınızdaki alışkanlıklarınızı ertelemek zorunda kalabilir ve hatta aile içi çatışmalar yaşayabilirsiniz.

Bu zor günleri yaşarken mutlaka yakınlarınızdan destek alın, aile içinde görev dağılımı yapın. Arada dinlenmeye ihtiyacınız olduğunu unutmayın, hastanızı güvenebileceğiniz bir başka yakınıza emanet edin. Birkaç günlük bile olsa dinlenmek size nefes aldıracak ve böylece daha enerjik olarak geri dönemizi sağlayacaktır.

Günlük yaşantımızda fark etmeden yaptığımız rutinler (giyinme, yemek yeme, banyo yapma vb.) bir Alzheimer hastası için çok güç olabilir. Hastalığın tıbbi tedavisinin yanı sıra bazı basit öneriler hastanın günlük yaşantısını kolaylaştıracaktır.

Hastanıza yardım edin ama mümkün olduğunca onun yerine siz yapmayın.

İletişim

Demans hastası ile kısa ve basit cümleler ile konuşun. Böylece söyledikleriniz daha rahat anlaşılacaktır.
• Basit kelimeler ile kısa cümleler kurun
• Konuşurken ses tonunuz ve yüz ifadeniz yumuşak olsun
• Hastayla bebekmiş gibi ya da orada yokmuş gibi konuşmayın
• Hastanın ilgisini dağıtacak uyaranları ve gürültüyü (örneğin TV, radyo) en aza indirin
• Hastanıza her zamanki hitabınızla seslenin, konuşmaya başlamadan önce dikkatini çektiğinizden emin olun
• Konuşurken mutlaka göz teması kurun, bunun için aynı seviyede olmaya dikkat edin. Hastanız oturuyorsa siz ayakta durmayın.
• Yanıt vermesi için zaman tanıyın, sözünü kesmemeye dikkat edin.
• Hastanın bir kelimeyi bulmada zorlandığını fark ediyorsanız zarifçe uygun kelimeyi söyleyin
Banyo

Alzheimer hastalarında kişisel hijyenin ihmaline sık rastlanır. Hastaların bir kısmı banyo yapmayı unutur, gerekliliğini kavrayamaz, bir kısmı ise sudan korkar.
• Banyo yapmayı eğlenceli, rahatlatıcı bir aktivite haline getirmeye çalışın
• Banyo zamanını hastanın en rahat/gevşemiş olduğu saate alın ve hatta günün aynı saatinde banyo yapmayı bir rutin haline getirmeye çalışın
• Hastanıza banyonun neden gerekli olduğunu açıklayın, duş yaparken neler yaptığınızı sürekli açıklayın
• Banyoya girmeden önce ihtiyaç duyacağınız her şeyi yanınıza almayı unutmayın
• Odanın ısının uygun olmasını sağlayın, böylece hasta soyunduktan sonra üşümez ve banyoya girmeye direnç göstermez
• Suyun sıcaklığını çok iyi ayarlayın, fazla sıcak ya da soğuk su hastayı ürkütecektir
• Hastanız banyo sırasında çıplak kalmaktan rahatsızlık duyuyor olabilir, bu durumda iç çamaşırları ile kalmasına izin verin
• Hastanız banyo sırasında ayakta durmayı tercih ediyorsa zemine kaymayı engelleyici bir malzeme konması, oturmayı tercih ediyor ise emniyetli bir tabure kullanması tehlikeleri önlemek açısından yararlı olacaktır.
• Hastalar yüzlerine ve özellikle gözlerine su gelmesinden rahatsız olabilir. Bu nedenle ayaklarından başlayarak gövdesini yıkayın, izin verdiği takdirde saçlarını ıslatın
• Vücudun yıkanması sırasında kullandığınız süngerin yumuşak ve şampuanın göz yakmayan özellikte olmasına dikkat edin
• Banyo sırasında hastanızı aktif rol alması için destekleyin
Giyinme

Demans hastaları için giyinme-soyunma karmaşık bir işlemdir. Kıyafetlerin uygun sırayla giyilmesi ve düğme-fermuar kullanımında zorluklara sıklıkla rastlanır.
• Günün aynı saatinde giyinip-soyunma bu işlemin rutine dönüştürülmesinde yararlı olabilir
• Hastanızı mümkün olduğunca kendi giyinmesi için destekleyin, bunun için geniş zaman ayırın
• Hastanız aynı ya da benzer türde kıyafetleri giymekte ısrar ediyorsa bunlardan birkaç tane satın alın
• Kıyafetleri giyim sırasıyla hazırlamak hastaya kolaylık sağlayacaktır
• Giyinme sırasında hastaya konuşarak destek vermek (örneğin şimdi çorap ayağa gibi) işlerin kolaylaşmasını sağlayabilir
• Kıyafet seçiminde giyilmesi/kullanımı kolay ve yumuşak kumaşlı olanların tercih edilmelidir.
• Düğme-fermuar kullanımında güçlük varsa velkro (çift taraflı yapışkan bantlar-cırt cırt) bantların kullanılması kolaylık sağlayacaktır
Yemek Yeme

Demans hastalarında iştah değişiklikleri ve yemek yemede güçlük sıktır. Hastaların bir kısmı yemek yemeyi adeta reddederken bir kısmı gün boyu atıştırmayı ister.
Hastalar çatal-bıçak kullanmada sıklıkla güçlük yaşarlar ve hatta bu yardımcı araçlar tehlikelere neden olabilir.
• Yemek yenecek ortamın sessiz ve rahat olmasına özen gösterin. Gürültü ve hastanın dikkatini dağıtacak objelerin ortadan kaldırılması ilginin yemeğe toplanmasına yardımcı olur
• Hastaya seçme olanağı tanımak için birkaç çeşit yemeği küçük porsiyonlar halinde masaya koymalıdır. Yemeklerin çiğnemesi ve hazmı kolay yapıda olmasına dikkat edin
• Yemekleri kaşık ile yenebilecek şekilde hazırlayın. Elle yenebilen gıdaların da sofrada bulunmasını hastaya kolaylık sağlayacaktır. Örneğin kahvaltıda küçük parçalara kesilmiş peynirler
• Yemeklerin çukur bir tabakta servis edilmesi hastaya kolaylık sağlayacaktır
• Yemek için uzun zaman ayırın. Genellikle yavaş yemek yiyen hastaları bu konuda zorlamayın
• Hastanızda yutma güçlüğü olup olmadığını dikkatle gözleyin, gerektiğinde doktorunuzla konuşun
• Ağız-diş sağlığı için yemeklerden sonra diş fırçalamayı teşvik edin
• Ana öğünlerin arasında küçük atıştırmalara (içeriği sağlıklı olmak koşulu ile) izin verebilirsiniz.
• Hastanın sıvılarını alacağı bardağın kırılmaz özellikte olmasına dikkat edin
• Bardağa suyu az miktarda doldurun, bittikçe yenileyin
İnkontinans / İdrar Kaçırma

Hastalığın seyri ilerledikçe pek çok Demans hastasında mesane ve/veya barsak kontrolünde güçlükler yaşanır. İnkontinans, hasta için sıkıntılı yakını için zor bir durumdur.

Demans hastaları genellikle tuvalet ihtiyacının geldiğini fark edemez ya da tuvaletin yerini veya nasıl kullanılacağını bilemez.
• Hastanıza gün boyunca yaklaşık 3 saatte bir tuvalete gitmesini hatırlatın
• Gece yatmadan önce çok miktarda sıvı alımının kısıtlanması gece olabilecek kazaları engeller
• Hastada huzursuzlanma, bacaklarını birbirine sürtme, pantolonunu çekiştirme gibi işaretler gördüğünüzde tuvaleti olup olmadığını sorun
• Tuvaletin kapısına büyük harflerle, kolay okunur şekilde yazın
• Bazen kazaların olabileceği muhakkaktır. Bu sırada öfkelendiğinizi belli etmemeye çalışın. Böylesi hoş olmayan bir durumla karşılaşmaktan dolayı mutsuz olmanız
doğaldır, bu sıkıntınızı bir yakınınızla konuşarak rahatlamaya çalışın
• İdrarını kaçırmak hasta için de oldukça sıkıntı verici bir durumdur ve hatta bu durumdan utanır. Hastanıza yumuşak bir ses tonuyla bunun bir kaza olduğunu söyleyip rahatlamasını sağlayın
• Kaza yaşandığında bunun gerçek bir inkontinans ya da pantolonun güç çıkmasından kaynaklanan bir zaman kaybı mı olduğunu iyice araştırın
• İnkontinans olduğunda en kısa sürede temizliğin tamamlanması gelişebilecek olumsuz deri etkilerinden koruyacaktır.
Uyku Problemleri

Stres altında ve yorgun bir gün geçiren hasta yakını için uyku ihtiyaçtır. Ancak ne yazık ki pek çok Demans hastasında gece gündüzden daha zordur.
• Demans hastalarının bir kısmı akşama doğru huzursuz ve hatta ajite olurlar. Bu nedenle havanın kararmaya başladığı saatlerden itibaren evin aydınlatılması önemlidir
• Her gece aynı saatlerde yatağa gitmek rutine dönüştürmek açışından faydalı olabilir
• Sessiz bir ortam ve loş bir ışık uykuyu kolaylaştırabilir
• Hastanızın gündüz şekerleme yapmasına izin vermezseniz gece daha rahat uyur
• Akşamları kafein alımından kaçınılması uykuya dalmayı kolaylaştıracaktır
• Hastanın odası, koridor ve tuvalette gece lambasının olması kazaları önlemede yararlıdır. Ayrıca karanlık hastanın korkmasına ve oryantasyonunun bozulmasına neden olabilir
Halüsinasyon ve Delüzyon

Hastalığın seyri süresince halüsinasyon ve/veya delüzyona sık rastlanır. Halüsinasyon, var olmayan ses, koku, tadları duyma, olmayan şeyleri görmedir. Delüzyon ise hastanın gerçek dışı inançlarıdır.
• Hastanın görme problemi var ise algılama yanlışlıklarına neden olabilir Bu durum halüsinasyon ile karıştırılabilir.
• Halüsine olan hastanın bu durumdan korkmuş olması muhtemeldir. Hastanız ile yaşadığı deneyim hakkında konuşun, O'na inandığınızı bilmesini sağlayın, güvende olduğunu hissettirin
• Halüsine iken hastanın ilgisini başka yöne çekmek faydalı olabilir, örneğin bulunduğunuz odayı değiştirin
• Evdeki aynaların kaldırılması hastanın gördüğü yansımadan korkmasını engelleyecektir
• Televizyonda şiddet içeren ya da rahatsızlık veren görüntüleri izlemesini engelleyin. Hasta televizyon programı ile gerçek hayatı ayırt edemeyebilir
• Delüzyon (sanrı) doğru/gerçek olmayan inanıştır. Hastanın stresini artırır ve kendisini koruma amaçlı davranışları olabilir
• Hastanız ile inandıklarının yanlış olduğu konusunda tartışmayın